Thành lập năm 1956, Khoa Sinh học là một trong số các Khoa được thành lập đầu tiên của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội. Qua hơn 65 năm phát triển, Khoa Sinh học đã trở thành một trong các trung tâm hàng đầu cả nước về đào tạo cán bộ từ trình độ đại học đến thạc sĩ, tiến sĩ cũng như về nghiên cứu khoa học thuộc các lĩnh vực khác nhau của ngành Sinh học và Công nghệ Sinh học. Hiện nay Khoa Sinh học có một đội ngũ nhân sự mạnh gồm 72 cán bộ, viên chức, trong đó gần 80% là giáo sư, phó giáo sư và tiến sĩ. Từ chỗ chỉ có 2 bộ môn ban đầu, hiện nay Khoa có 9 bộ môn, 1 Trung tâm nghiên cứu Khoa học sự sống và 1 Bảo tàng Sinh vật với bộ sưu tập hơn 100.000 mẫu thực vật và động vật lâu đời nhất, đa dạng nhất và quý hiếm nhất trong cả nước. Khoa còn được Nhà nước đầu tư Phòng thí nghiệm trọng điểm Quốc gia về Công nghệ Enzyme và Protein. Khoa Sinh học được xã hội đánh giá cao không chỉ về khoa học cơ bản mà còn cả về nghiên cứu ứng dụng và quy trình công nghệ.
Triết lý giáo dục của Khoa Sinh học: “Học tập chủ động, học đi đôi với hành, đổi mới sáng tạo và gắn với nhu cầu xã hội”.
Với đội ngũ cán bộ có trình độ cao, cơ sở vật chất phù hợp và luôn hành động theo triết lý giáo dục đã đề ra, Khoa Sinh học đã đạt được nhiều thành tựu về giáo dục và đào tạo trong nhiều năm qua. Hàng năm, Khoa Sinh học cung cấp cho xã hội khoảng 150 cử nhân khoa học sự sống thuộc hai ngành Sinh học và Công nghệ Sinh học hệ chính quy, trong đó có khoảng 15 cử nhân thuộc hệ đào tạo Cử nhân khoa học tài năng, với các hướng chuyên ngành: Thực vật học, Động vật học, Đa dạng sinh học và bảo tồn đa dạng sinh học, Sinh thái học, Sinh học môi trường, Hoá sinh học, Vi sinh vật và công nghệ lên men, Di truyền học và kỹ thuật di truyền, Sinh học Tế bào và nuôi cấy mô tế bào động vật, Sinh lý thực vật và nuôi cấy mô tế bào thực vật, Lý sinh học, Sinh học người, Sinh lý học, Sinh y học. Với quá trình lịch sử lâu dài về đào tạo chất lượng cao, từ năm 2009, Khoa Sinh học đã xây dựng một chương trình đào tạo dựa theo chương trình đào tạo của Đại học Tufts, Hoa Kỳ. Khoa cũng chú trọng đặc biệt đến giáo dục sau đại học và kết quả là số lượng học viên cao học và nghiên cứu sinh tăng lên hàng năm. Hiện tại, Khoa Sinh học đang đào tạo 8 chuyên ngành Cao học và 13 chuyên ngành Tiến sĩ. Hàng năm có khoảng 80 học viên cao học và 20 nghiên cứu sinh nhập học vào Khoa.
Các hướng nghiên cứu chính tại Khoa Sinh học: Đa dạng sinh học và bảo tồn đa dạng sinh học; Sinh học và sinh thái học các loài sinh vật có giá trị kinh tế và các loài quý hiếm; Sinh thái học và Sinh học môi trường; Sử dụng hợp lý tài nguyên sinh vật và phát triển bền vững; Đánh giá và quan trắc chất lượng môi trường bằng sinh vật chỉ thị; Ứng dụng các biện pháp và chế phẩm sinh học trong việc phòng, chống các bệnh cho cây trồng, vật nuôi và nuôi trồng thuỷ sản; Sinh học phân tử; Công nghệ protein-enzyme và tìm kiếm, phát hiện các protein, enzyme có nhiều ứng dụng trong Y học, công nghiệp thực phẩm và phát triển công nghệ sinh học; Công nghệ nuôi cấy mô – tế bào thực vật; Công nghệ nuôi cấy mô – tế bào động vật; Công nghệ tế bào gốc động vật; Kỹ thuật di truyền và kỹ nghệ gen; Vi sinh vật học và Công nghệ lên men; Kỹ thuật và quy trình nuôi trồng nấm ăn và nấm dược liệu; Tìm kiếm, thăm dò và tách chiết các chất có hoạt tính sinh học phục vụ Y học và Dược học; Nghiên cứu sản xuất các bộ KIT phục vụ các nghiên cứu sinh học phân tử và một số bộ KIT để phát hiện nhanh, sớm, chính xác một số bệnh hoặc mầm bệnh hiểm nghèo.
Sinh viên học ở Khoa không những được trang bị đầy đủ kiến thức, khả năng tư duy sáng tạo, phương pháp tiếp cận khoa học để giải quyết những vấn đề thực tiễn của ngành học mà còn có kỹ năng nghề nghiệp và tay nghề cao, khả năng làm việc theo nhóm. Vì vậy, sinh viên tốt nghiệp Khoa Sinh học được xã hội sẵn sàng tiếp nhận, đánh giá cao hoặc có đủ điều kiện học tiếp cao học, tiến sĩ ở trong và ngoài nước. Nhiều sinh viên của Khoa đã được các trường đại học nổi tiếng trên thế giới cấp học bổng toàn phần như Đại học Bách khoa Paris, Đại học Tổng hợp Tokyo, Đại học Tổng hợp Osaka, Đại học Tổng hợp Lômônôxốp, Đại học Jena Đức, Đại học Quốc gia Singapore, …
Nhiều sinh viên được đào tạo từ Khoa đã và đang là những nhà khoa học đầu ngành, những nhà lãnh đạo và nghiên cứu chủ chốt ở các Viện nghiên cứu, các trường đại học, các Trung tâm khoa học, những nhà quản lý từ Trung ương đến địa phương trong cả nước, đã có nhiều cống hiến xuất sắc cho ngành Sinh học, Nông học, Lâm học, Thủy – hải sản, Sinh thái, Tài nguyên, Môi trường, Y học, Dược học,… Hiện nay, Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên vẫn là nơi đào tạo ra những cử nhân Sinh học có chất lượng cao cho cả nước.
1. Ngành Sinh học
Mục tiêu đào tạo: Sinh viên được trang bị những kiến thức đại cương về khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, những kiến thức cơ bản về Sinh học, những nguyên lý và các quá trình sinh học ở các mức độ khác nhau của khoa học sự sống (phân tử, tế bào, cơ quan, cơ thể, quần thể, quần xã), mối quan hệ của chúng với nhau và với môi trường ngoài; được trang bị các phương pháp thu thập mẫu, đo đạc và tổng hợp, phân tích các số liệu, kỹ năng thực hành, được tiếp cận những trang thiết bị máy móc, phát triển tư duy nghiên cứu và làm việc độc lập; có khả năng ứng dụng Sinh học vào giải quyết các bài toán thực tế trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kinh tế, xã hội.
Triển vọng nghề nghiệp: Sinh viên sau khi tốt nghiệp có đủ khả năng đảm nhận các công việc phù hợp với chuyên môn ở trong và ngoài nước; làm việc tại các viện nghiên cứu, các cơ quan quản lý, các bệnh viện, các khu công nghiệp tập trung, các công ty có vốn đầu tư nước ngoài, các cơ sở sản xuất và kinh doanh có sử dụng kiến thức sinh học. Giảng dạy tại các trường đại học, cao đẳng, trung học phổ thông hoặc được đào tạo tiếp thạc sĩ và tiến sĩ trong và ngoài nước.
2. Ngành Công nghệ Sinh học
Mục tiêu đào tạo: Trang bị cho sinh viên những kiến thức đại cương về khoa học tự nhiên, khoa học xã hội, những kiến thức cơ bản về các nguyên lý và quá trình sinh học, về sinh học thực nghiệm, các phương pháp thu thập mẫu, đo đạc và tổng hợp, phân tích các số liệu, sử dụng các phương pháp thí nghiệm hiện đại của Công nghệ sinh học, tiếp cận những trang thiết bị máy móc phục vụ nghiên cứu khoa học và kỹ năng thực hành, đồng thời giúp cho sinh viên khả năng tư duy sáng tạo, phương pháp tiếp cận khoa học, hình thành và phát triển tư duy nghiên cứu và làm việc độc lập, có khả năng ứng dụng công nghệ Sinh học vào các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kinh tế, xã hội.
Triển vọng nghề nghiệp: Sinh viên khi tốt nghiệp có đủ năng lực làm việc tại các viện nghiên cứu, các cơ quan quản lý, các khu chế xuất, các khu công nghiệp tập trung, các công ty liên doanh, các bệnh viện, các cơ sở sản xuất và kinh doanh liên quan đến sinh học và công nghệ sinh học. Giảng dạy tại các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, trung học phổ thông hoặc đào tạo tiếp thạc sĩ và tiến sĩ trong và ngoài nước.
3. Ngành Sinh dược học
Mục tiêu đào tạo: Trang bị cho sinh viên phẩm chất đạo đức tốt, có kiến thức cơ bản và kỹ năng về Sinh dược học, khả năng thực hành nghề nghiệp, thích ứng tốt với môi trường làm việc về nghiên cứu và phát triển thuốc, là lĩnh vực liên ngành giữa Sinh học, Hóa học và Dược học. Cử nhân Sinh dược học có năng lực nghiên cứu khoa học, có khả năng tiếp cận và ứng dụng các thành tựu khoa học tiên tiến vào thực tiễn nghề nghiệp; có chuyên môn và trình độ có thể đáp ứng và tham gia được các bậc đào tạo cao hơn, làm việc tại các cơ sở đào tạo, cơ sở y tế, nghiên cứu, sản xuất thuốc và các sản phẩm khác của ngành dược trong nước và quốc tế.
Triển vọng nghề nghiệp: Sinh viên tốt nghiệp có đủ năng lực nghiên cứu khoa học Sinh dược và các lĩnh vực có liên quan với vai trò như: chuyên viên phân tích Sinh dược học, nghiên cứu viên lĩnh vực sinh dược học, nhân viên bộ phận R&D sản phẩm sinh dược, nhân viên tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật sử dụng các thiết bị, hệ thống sản xuất thuộc lĩnh vực Sinh dược học, … ở các viện nghiên cứu, các trung tâm, các công ty và cơ quan nghiên cứu của các Bộ, Ngành, các trường Đại học; Tham gia giảng dạy Sinh dược học, Sinh học, Công nghệ Sinh học và các ngành liên quan ở các các cơ sở giáo dục; Làm việc ở các cơ quan quản lí các cấp có liên quan đến Sinh dược học, các cơ sở sản xuất liên quan đến Sinh dược học; đào tạo tiếp thạc sĩ và tiến sĩ trong và ngoài nước.