Ngày 23/11/2023, tại phòng 416 nhà T1 Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đã diễn ra bài giảng đại chúng về công trình được giải thưởng Nobel năm 2023 của 2 nhà khoa học người Mỹ là GS.TS. Drew Weissman và GS.TS. Katalin Kariko ở lĩnh vực Y học do GS.TS. Phan Tuấn Nghĩa trình bày.
Trong bài giảng đại chúng, GS.TS. Phan Tuấn Nghĩa đã giới thiệu tóm lược về giải thưởng Nobel Y học, quy trình xét chọn, về vai trò của vaccine trong việc phòng chống đại dịch Covid-19, và GS dành chủ yếu thời gian của bài giảng để trình bày các công trình nghiên cứu mang tính đột phá về công nghệ mRNA của GS.TS. Katalin Kariko và GS.TS. Drew Weissman. Cụ thể, GS.TS. Katalin Kariko và GS.TS. Drew Weissman là những người có ý tưởng phát triển mRNA trong trị liệu, trong đó có vaccine. Trên con đường nghiên cứu của mình họ đã phát hiện và chứng minh được rằng các mRNA mang nucleoside cải biến như 5-methylcytidine, 6-methyladenosine, đặc biệt là pseudouridine giúp tế bào sản xuất ra protein đích/kháng nguyên do chúng mã hóa mạnh hơn nhưng lại ít gây ra các đáp ứng viêm hơn, nhờ đó khi làm vaccine hay làm thuốc sẽ an toàn và hiệu quả hơn. GS.TS. Phan Tuấn Nghĩa cũng đã đề cập đến đóng góp của GS.TS. Pieter Cullis (Canada) về việc phát triển các chất mang lipid dạng tích điện dương, có thể ion hóa, do vậy dễ dàng đóng gói và đưa các mRNA mã hóa protein kháng nguyên vào trong tế bào một cách an toàn. Vaccine mRNA phòng chống Covid-19 là sự kết hợp gần như hoàn hảo giữa mRNA mang nucleioside cải biến với chất mang lipid tích điện dương, có thể ion hóa. Đấy là lý do GS.TS. Katalin và GS.TS. Drew Weissman cũng đã được nhận Giải thưởng Vinfuture Grand năm 2021 cùng GS.TS. Pieter Cullis. Bên cạnh đó, GS.TS. Phan Tuấn Nghĩa cung cấp thêm thông tin về công nghệ RNA mở ra nhiều ứng dụng đột phá trong lĩnh vực y học, ví dụ như trong sản xuất vaccine phòng chống bệnh nhanh, an toàn, hiệu quả cao (bệnh truyền nhiễm, ung thư…), chữa các bệnh do tổn thương các gen sinh tổng hợp các protein chức năng, kiểm soát các hoạt động bất thường của các gen, trung hòa các độc tố…
Bài giảng đã thu hút được rất đông đảo cán bộ và sinh viên tham dự. Dưới đây là một số hình ảnh của bài giảng đại chúng.
